1. Musarum Panagyris ad Albertum Pium

Carmina delectant pueros: en carmina, princeps,

      Dant ad te faciles ex Helicone deae.

Nanque tuis etiam resonat Parnasia rupes

      Laudibus, et nomen fertur ad astra tuum.

5

Prima arguta canit Clio, Cliusque sorores

      Alternis recinunt te super ista sonis.

Clio

O fortunati quam maxima gloria Carpi,

      Gloria per nullos emoritura dies,

Dive puer, carae spes et fidissima matris,

10

      Dive puer, gentis spesque decusque Piae:

Cresce, quia expectant ornent tua tempora lauri,

      Quas tibi servatas utraque Pallas habet;

Cresce, tibi quoniam magni debentur honores,

      Quos tibi victori parta trophea dabunt.

Melpomene

15

Cresce tuis populis et carae, Alberte, parenti,

      Fortuna heu! semper cui peracerba fuit,

Ex quo dilecti flevit sic fata mariti

      Esse ut crudeles diceret illa deos

Crudelesque deos crudeliaque astra vocaret,

20

      Tam cito delicias quod rapuere suas,

Quodque suam potius voluisset fundere vitam

      Cernere quam funus coniugis aegra sui.

Polymnia

Cresce: virum populis nam cum te fecerit aetas,

      Tutor eris gentis praesidiumque tuae,

25

Tu quoque solamen, tu spes, tu gloria solus,

      Optimus et princeps. Quare age, cresce, puer,

Optimus heroum, quot sunt quotcunque fuerunt

      Et quot venturos fata severa trahent.

Nam tibi recte equidem nascenti, Alberte, recordor

30

      Sic fore concordes tris cecinisse deas.

Vrania

Ergo tuum nomen cum fama obscura recondet

      Atque erit obscurus cum tuus altus honos

Nec tibi perpetuum laudes nec facta manebunt,

      Vnda dabit segetes, sydera terra feret;

35

Omnia tunc retro convertent flumina cursum;

      Lucis egens aer, lucis Olympus erit;

Enceladusque iterum supponet Pelion Ossae,

      Sed dabitur magnos vincere posse deos.

Euterpe

Postquam te talem Parcae cecinere futurum,

40

      Qui te non coleret, ferreus ille foret:

Ferreus ille quidem; sed qui te odisse valeret,

      Esset montanis saevior ille feris

Atque foret multo calcato immanior angue

      Necnon vorticibus, dira Charybdi, tuis,

45

Stymphalidasque truces et Cerberon ille trifaucem

      Saevitia et Stygias vinceret ille canes.

Terpsichore

Esset et ille idem dignus sine fine renatis

      Visceribus Tityi quod satiaret aves,

Sorte vel illius qui se sequiturque fugitque,

50

      Versatur celeri dum levis orbe rotae,

Quodve, ut tu, esuriens esset tua, Tantale, poma

      Atque sitiret aquas nec biberentur aquae,

Cervice aut misera ruiturum, Sisyphe, ferret

      Quod petis aut urges irrequietus onus.

Thalia

55

Si mulier, miserum natorum digna cruore

      Esset crudeles commaculare manus;

Sive quod infando tauri poteretur amore

      Altera Minoae machina Pasiphaes.

Si puer, a caro donum exitiale parente

60

      Ferret, ut insanis obrueretur aquis;

Quodve foret turpis sceleratae flamma novercae,

      Cui maris exitium monstra timenda darent.

Erato

Inclyte, seu posset, princeps, te odisse puella,

      Cui staret medio pectore dura silex,

65

Digna quidem fato Phryxi foret illa sororis,

      Quae Hellespontiacis nomina fecit aquis;

Sive quod irati manes placaret amantis

      Mactata, aut caderet quod patris illa manu;

Fataque post urnas iterumque iterumque repletas

70

      Ferret apud manes Tartareumque Iovem.

Calliope

Qui te amat et qui te posthac, puer inclyte, amabit

      Et sanctos mores ingeniumque tuum,

Foelix ille suos vel dextra computet annos,

      Mortuus aetereas incolat ille domos.

75

At tu qui flava caput accingeris oliva,

      Virtute et facies qui tibi ad astra viam,

Sis foelix, volitaque hominum cum laude per hora

      Vel caeleste cibus cum tibi nectar erit.

 

2. Paraenesis ad Albertum Pium

Te super ista solent cantare alterna Camenae,

      Haec de te Aonides carmina culta sonant;

Quae tibi quandoquidem nobis iussere daremus,

      En dedimus. Cantus perlege Pierios,

5

Et cum carminibus nostrum, puer inclyte, librum

      Accipe, multa tibi qui pretiosa dabit.

Perlege, disce: tuae sic te praebere parenti

      Mirandum poteris; sic tibi crescet honos.

Sic etiam divo semper, puer optime, Marco

10

      Carus eris, natum te velut ille fovet

Atque amat et iusta tecum ditione gubernat

      Carpum, qui gentis firma columna Piae est.

Marcus hic ille Pius, nulli pietate secundus,

      Eloquio priscos qui bene vincit avos;

15

Marcus hic ille Pius, quo non praestantior alter

      Horrida Martigenas ducere ad arma viros.

Huic multum ut placeas, studeas noctesque diesque;

      Hunc mihi ceu patrem tu face semper ames;

Vt patruo placeas, virtutem amplectere totis

20

      Viribus; interea quae damus usque legas.

Nec tantum nostros libeat legisse libellos

      Nec tantum chartis incubuisse meis:

Perlege, disce etiam, Pallas tibi docta legendos

      Quos Romana dedit, quosque Pelasga dedit;

25

Et vigila atque almae virtuti incumbe, labores

      Perfer, ut accedat laurea bina tibi.

Sic sublime tuum tolles ad sydera nomen;

      Mistus eris magnis magnus et ipse viris.

Interea Graios, divina volumina, libros

30

      Et cum Romanis haec mea scripta lege.

Nanque ubi grammaticen pueros docuere Latinam,

      Instituunt cultos dicere posse modos.

Dehinc tibi nos dabimus geminae praecepta Minervae,

      Quae Romana, puto, Graecaque turba leget;

35

Assiduis quae nunc castigo scripta lituris,

      Vt valeant doctas non metuisse manus.

Te modo quos dedimus iuvet hos legisse libellos,

      Doctior ut posthac caetera nostra legas.